ละครไทยกับมายาคติข่มขืน เมื่อผู้ถูกข่มขืนกลายเป็นคนผิด

(เผยแพร่บทความเมื่อ 11 กุมภาพันธ์ 2564)

จากฉากละครเมียจำเป็นที่ออกอากาศเมื่อวันที่ 6 กุมภาพันธ์ 2564 ส่งผลให้เกิดกระแสการวิพากษ์วิจารณ์กันอย่างมาก โดยมีฉากนางร้าย (เบสท์) ถูกคนงานที่พระเอกจับได้ว่าขายใบกระท่อมให้พวกค้ายา (เอ็กซ์) จับตัวและถูกข่มขืน แถมยังถ่ายคลิปแบล็กเมล์ไว้ ซึ่งนางร้าย (เบสท์) เสนอแผนใหม่ให้ปล่อยตัวเธอแล้วจะหลอกล่อนางเอกมาให้ผู้ร้ายจนสำเร็จ และมีฉากนางเอก (พาย) ถูกคนร้าย (เอ็กซ์) พยายามข่มขืน จับมัดไว้ในกระท่อมกลางป่า ฉีกเสื้อผ้า พร้อมถ่ายคลิป ข่มขู่จะนำคลิปไปประจาน และเมื่อพระเอก ครอบครัวรู้ ได้แสดงท่าทีรังเกียจอย่างรุนแรง

ละครมีหลายประเด็นไม่สมควรนำเสนอเพราะเป็นการผลิตซ้ำการข่มขืน การใช้ความรุนแรง การแสดงท่าทีหรือใช้คำพูดรังเกียจ การถ่ายคลิปประจาน และการตั้งคำถามผู้ถูกข่มขืน ซึ่งถ้าสังคมมีความเข้าใจเรื่องความรุนแรงทางเพศสิ่งเหล่านี้จะไม่เกิดขึ้น ประเด็นการโทษผู้ถูกข่มขืนจึงเป็นการกระทำหนึ่งที่สนับสนุนให้เกิดความรุนแรงทางอ้อม ผลิตซ้ำการตีตราผู้ถูกข่มขืน ลดทอนความรุนแรงให้กลายเป็นเรื่องเล็กน้อย เป็นเรื่องปกติ หรือเรื่องตลกขำขัน

การโทษผู้ถูกข่มขืน (Victim Blaming) เป็นทัศนคติที่กล่าวโทษผู้ถูกข่มขืนว่ามีส่วนในการทำให้เกิดเหตุการณ์นั้น ๆ ขึ้น ทัศนคตินี้มุ่งไปที่ความผิดของผู้ถูกข่มขืนไม่ว่าจะทั้งหมดหรือบางส่วน แทนที่จะเป็นความผิดของผู้กระทำความผิดนั้น ซึ่งการโยนความรับผิดชอบไปให้ผู้ถูกข่มขืน เช่น ผู้หญิงต้องไม่ไปที่เสี่ยงหรือที่เปลี่ยว ห้ามแต่งกายล่อแหลม สังคมเชื่อว่าเรื่องเพศทำให้ผู้หญิงแปดเปื้อน ผู้หญิงไม่ควรแสดงอาการพร้อมหรือยินดีในการร่วมเพศ เพราะหากแสดงเช่นนั้นจะถูกมองว่าเป็นผู้หญิงที่ไม่ดี และจะถูกลงโทษทางสังคมอย่างรุนแรงมาก

สิ่งที่น่ากังวล คือ Victim Blaming เป็นการโยนความรับผิดชอบให้ผู้ถูกข่มขืน ทำให้ผู้ถูกข่มขืนไม่กล้าแจ้งความดำเนินคดี ถูกตีตราและโทษตัวเอง จนอาจนำไปสู่การฆ่าตัวตายหรือภาวะเจ็บป่วยทางจิตในที่สุด นอกจากนี้ยังส่งผลให้เกิดอคติต่อการดำเนินคดีโดยรัฐหรือเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องไปจนถึงการถูกสังคมผลักไสไม่ต้อนรับ (Social Exclusion)

ดังนั้น ละครหรือภาพยนตร์ถือเป็นการผลิตซ้ำ ส่งเสริมให้เกิดการยอมรับการข่มขืนมากขึ้น ดารานักแสดงรวมถึงเนื้อหาละครที่ตอกย้ำฉากข่มขืน ทัศนคติผิด ๆ เช่นนี้ สะท้อนให้เห็นว่าคนจำนวนมากในสังคมไม่มีความเข้าใจเกี่ยวกับสิทธิผู้หญิง เสรีภาพในการแต่งกาย หรือกระทั่งสิทธิเสรีภาพขั้นพื้นฐานที่ว่า “มนุษย์ทุกคนไม่สมควรถูกข่มขืนไม่ว่ากรณีใดก็ตาม”